Porady wychowawcze dla rodziców.

Zasady dobrej rozmowy z dzieckiem

Pozwól otworzyć się dziecku podczas rozmowy

Nie można wychowywać dziecka nie umiejąc z nim rozmawiać. Szczera rozmowa przyczynia się do nawiązania bliższego kontaktu ze swoim dzieckiem. Tymczasem w wielu polskich rodzinach rozmowa z dzieckiem zaczyna się od kilku standardowych pytań: „Co tam w szkole?” (typowa odpowiedź dziecka – „dobrze”), „Gdzie byłaś?”, „Odrobiłeś lekcje?”, a kończy poleceniami typu „Idź spać!”, „Wyrzuć śmieci”, „Posprzątaj”. Efekt jest taki, że dziecko nie chce mówić o swoich problemach, a rodzic jest zdziwiony, że dziecko traktuje go jak obcą osobę. Przedstawiam kilka podstawowych zasad, które będą pomocne rodzicom przy nawiązaniu bliższego kontaktu z dzieckiem.

Zasada pierwsza: SŁUCHAJ

Jeśli dziecko przychodzi do ciebie z problemem, rzuć wszystko i wysłuchaj go. Nie mów, że teraz nie masz czasu lub właśnie oglądasz „Wiadomości”. Musisz mieć przeświadczenie, że to, co dziecko ma ci do powiedzenia jest ważniejsze od twojej pracy, twojego hobby czy wyniku meczu piłkarskiego.

Zasada druga : SPOKÓJ

Nerwowość, krzyk i złość, to najwięksi wrogowie kontaktów między rodzicem, a dzieckiem. Wyobraź sobie, że stoisz przed własnym szefem, a ten wykrzykuje do ciebie, że zrobiłeś błąd. Jesteś poniekąd takim szefem dziecka. Nie atakuj, a raczej sprowokuj dziecko by wyciągnęło wnioski ze swego postępowania. Pozwól mu wypowiedzieć własne zdanie. Traktuj go jak partnera, przecież masz nad nim intelektualną przewagę.

Zasada trzecia : AKCEPTACJA

Twoje dziecko musi się czuć akceptowane przez ciebie. Musi wiedzieć, że kochasz je bez względu na wszystko. Musi zdawać sobie sprawę, że jego problemy są twoimi problemami. Nie bądź złośliwy wobec dziecka, nie wyzywaj go, nie krytykuj przy byle okazji, nie opowiadaj o jego problemach przy innych osobach, nie bagatelizuj jego problemów.

Zasada czwarta : POMAGAJ

Pomagaj swojemu dziecku, ale nie moralizuj. Pomoc nie polega na wyłuszczeniu tego, że trzeba tak zrobić, a na tym żeby to zrobić razem z dzieckiem. Bądź dla dziecka przyjacielem nawet wtedy, gdy okaże się, że w szkole nie jest najlepiej ze stopniami. Przecież przyjaciel jest przyjacielem dopiero wtedy, gdy pomaga w biedzie. Nie zrzędź, że „ja w twoim wieku”, albo „kiedy ty wreszcie zmądrzejesz”. Takie zwroty niczemu dobremu nie służą.

Zasada piąta : ZACHĘCAJ DO ROZMOWY

Zadawaj pytania otwarte – Takie pytania pozwalają dziecku na rozwiniecie swoich myśli i dają możliwość dłuższej wypowiedzi niż jednowyrazowej np. zamiast zapytać

Pytaj o uczucia dziecka – ,,Jak się czułeś kiedy nauczyciel zwrócił Ci uwagę, że nie odrobiłeś lekcji”. ,,Jak się czułeś kiedy wychowawczyni pochwaliła Cię przy całej klasie?”

Mów o swoich uczuciach – ,,Złości mnie to, że kolejny raz spóźniasz się do domu”, ,,Sprawiłeś mi wielką radość swoim zachowaniem”. ,,Było mi przykro kiedy dowiedziałam się ,że nie dotrzymałaś danej wcześniej obietnicy”.

Nie dawaj gotowych odpowiedzi, zachęcaj do własnych przemyśleń
i wniosków – ,,A co Ty o tym myślisz?” .,,A jak Ty byś to zrobił?”

Jak rozmawiać z dzieckiem, kiedy pojawi się problem?

Aby przyjrzeć się istocie problemu i rozpoznać, z jakim rodzajem problemu mamy do czynienia, trzeba zdobyć się na szczerą rozmowę z dzieckiem.

Podstawą wszelkiego kontaktu między osobą dorosłą a dzieckiem jest uważna rozmowa. Czujność i otwartość na to, o czym dziecko mówi i co ma na myśli, może uchronić dorosłego przed tzw. syndromem niewidzenia problemu.
Dziecko zawsze opowie nam o tym, czego doświadcza i co się z nim dzieje, używając swojego języka, którego, niestety, my dorośli często nie rozumiemy czy nie chcemy pojąć. Jeśli zdecydujesz się na rozmowę z dzieckiem, warto się do niej przygotować.

Mowa ciała a mówienie prawdy przez dziecko

Dziecko, które mówi prawdę, łatwo nawiązuje kontakt wzrokowy. Jego postawa jest rozluźniona, nastrój wesoły. Jest rozmowne i samo podejmuje wątki. Odpowiada na pytania i potrafi zażartować.

Dziecko, które nie mówi prawdy, lawiruje, najczęściej nie patrzy w oczy, spuszcza wzrok lub koncentruje spojrzenie na czymś w oddali. W mniejszym lub większym stopniu krzyżuje swoje ciało. Sprawia wrażenie obojętnego, nie wiedzącego, w czym problem, śpieszącego się, aroganckiego lub nawet agresywnego. Nie ufa dorosłemu na tyle, żeby z nim rozmawiać.

Dziecko, które boi się ujawnić prawdę, jest ogólnie nerwowe w kontakcie. Przygryza wargi lub obgryza paznokcie, skubie skórki przy paznokciach, wyłamuje palce lub nerwowo się uśmiecha, tak by jak najszybciej zbagatelizować problem. Jeśli nawiązuje kontakt wzrokowy, jest szansa na rozmowę.

Dziecko, które nic nie mówi. Niebezpieczeństwo jest zawsze w takiej postawie dziecka, które wcześniej miało z nami dobry kontakt, a teraz bez znanej nam przyczyny tego kontaktu nie podejmuje. Jeśli jednocześnie dziecko zachowuje się dziwnie, wyobcowuje się, przebywa samo, rozmawia tylko z sobą, jest nielogiczne i niespójne w wypowiedziach, nie kończy zdań itd. i trwa to od dłuższego czasu (bez poprawy), sprawa może być poważniejsza. Dziecko powinno zostać zbadane przez psychologa lub psychiatrę.

Aura sprzyjająca rozmowie, czyli sposób na dobry dialog między rodzicem a dzieckiem.

Jednym z ważniejszych cech dobrej rozmowy jest zapewnienie spokojnego miejsca, w którym nikt nie będzie przeszkadzał. Zarówno dziecko, jak i Ty musicie zająć wygodną dla siebie pozycję. Ważne jest, by pokój był w miarę możliwości w tonacjach i barwach neutralnych, by sprzyjał spokojnej wypowiedzi.

Dziecko nie może czuć się zdominowane przez postawę dorosłego – wyrównania poziomu siedzenia daje szansę na rozmowę w cztery oczy.
Postawa dorosłego nie może być zamykająca i oskarżająca – brak kontaktu wzrokowego, ponaglanie wypowiedzi, skrzyżowane ręce i nogi itp.
Dorosły powinien dawać wyraz swemu rozumieniu problemu, np. przez przyjazne potakiwanie. W ten sposób daje poczucie bezpieczeństwa i buduje most zaufania.

Czas i miejsce muszą być przede wszystkim uzgodnione z dzieckiem. Ponaglanie czy naciskanie dziecka na rozmowę może przynieść odwrotny skutek. Gotowość do rozmowy muszą mieć obie strony, ale przede wszystkim dziecko.

Sposób, w jaki będzie przeprowadzona rozmowa, też powinno narzucić dziecko. Oczywiście można w delikatny sposób nakierowywać rozmowę na odpowiednie tory, ale bez poczucia nacisku.

Poczucie zaufania i bezpieczeństwa

Nie warto obiecywać dziecku tego, czego się nie spełni. Zdradzone zapewniania są kłamstwem i receptą raczej na zbudowanie muru między nami a dzieckiem. Jeśli wiemy, że nie będziemy mogli dotrzymać danej obietnicy, uprzedźmy o tym lojalnie. W ten sposób jesteśmy wiarygodni w oczach dziecka, a ono zdaje sobie sprawę, że może nam zaufać. Jeśli jesteśmy przygotowani na usłyszenie prawdy, niekiedy niezbyt przyjemnych słów dla naszych uszu, to musimy pamiętać, że nie możemy za nie karać, obwiniać, negować itd. Dziecku także było trudno o tym powiedzieć. Ale otworzyło się przed nami, gdyż nam zaufało. Każdy popełnia błędy, a zrozumienie ich i akceptacja są motorem do poszukiwania lepszego życia. W sytuacji porażki dziecko przede wszystkim potrzebuje wsparcia i ochrony. Przy czym wsparcie i ochrona rozumiane są nie jako pobłażliwość, ale jako zrozumienie i bycie konsekwentnym. Ważne jest, by w nauce słuchania uczestniczyły nie tylko uszy, ale także serce i rozum.

 

I. Aby pokazać dziecku, że je akceptujesz i szanujesz jego uczucia, możesz:

1. Wysłuchać dziecka spokojnie i z uwagą.

2. Potwierdzić jego uczucia słowami: ,,Och … Mhm … Rozumiem”

3. Nazwać te uczucia. ,,Wygląda na to, że to cię rozzłościło!”

4. Zamienić pragnienia dziecka w fantazję. ,,Chciałabym natychmiast wyczarować dla ciebie całą kiść bananów!”

Wszystkie uczucia można zaakceptować. Pewne działania należy ograniczyć. ,,Widzę, jaki jesteś zły na brata. Powiedz mu, co chcesz, słowa­mi, a nie pięściami!”

II. Aby zachęcić dziecko do współpracy:

1. Opisz, co widzisz, lub przedstaw problem. ,,Na łóżku leży mokry ręcznik”.

2. Udziel informacji. ,,Ten ręcznik moczy mój koc”.

3. Powiedz to jednym słowem. „Ręcznik! „

4. Opisz, co czujesz .,,Nie lubię spać w mokrym łóżku!”

5. Napisz liścik (i zawieś nad wieszakiem na ręczniki).,,Proszę, odwieś mnie na miejsce, abym mógł wyschnąć. Dziękuję! Twój ręcznik”

 

III. Zamiast karać …

1.Wyraź swoje uczucia, nie atakując charakteru dziecka. ,,Jestem wściekły, że moja nowa piła została na dworze i za­rdzewiała na deszczu!”

2. Określ swoje oczekiwania. ,,Oczekuję, że moje narzędzia będą oddawane po pożyczeniu”.

3. Wskaż dziecku, jak może naprawić swój błąd. ,,Przydałoby się trochę szklanej waty
i cienkiej warstwy oleju”.

4. Daj dziecku wybór (informując je o konsekwencjach). ,,Możesz używać moich narzędzi, ale musisz je oddawać, ina­czej utracisz przywilej używania ich. Sam zdecyduj”.

5. Podejmij działanie.

Dziecko:,, Dlaczego pudło z narzędziami jest zamknięte na klucz?”

Ojciec:,, Ty mi powiedz dlaczego”.

IV. Aby zachęcić dziecko do samodzielności

1. Pozwól dziecku dokonać wyboru. ,,Czy dzisiaj wolisz założyć szare spodnie czy czerwone?”

2. Okaż szacunek dla dziecięcych zmagań. ,,Słoik trudno otworzyć. Czasami wystarczy postukać łyżeczką w wieczko”.

3. Nie zadawaj zbyt wielu pytań. ,,Witaj w domu! Miło cię widzieć”,

4. Nie spiesz się z dawaniem odpowiedzi. ,,To ciekawe pytanie. A co ty o tym myślisz?”

5. Zachęć dziecko do korzystania z cudzych doświadczeń. ,,Być może właściciel sklepu zoologicznego coś poradzi”.

6. Nie odbieraj nadziei. ,,A więc myślisz o sprawdzeniu swoich umiejętności aktorskich! To dopiero będzie doświadczenie”,

 

V. Aby pochwalić bez oceniania…

1. Opisz co widzisz. ,,Widzę czysta podłogę, pościelone łóżko, książki poustawiane równo na półce”.

2. Opisz co czujesz. ,,Przyjemnie wejść do takiego pokoju”.

3. Podsumuj godne pochwały zachowanie dziecka jednym słowem. ,,Uporządkowałeś ołówki, kredki, długopisy i poukładałeś je w oddzielnych pudełkach. To się nazywa organizacja pracy”.

 

VI. Aby uwolnić dzieci od -grania ról.

1. Wykorzystaj każdą okazję, by pokazać dziecku, że może spojrzeć na siebie w inny sposób. „Masz tę zabawkę od trzeciego roku życia, a wygląda prawie jak nowa!”

2. Stwórz sytuację, w której dziecko spojrzy na siebie inaczej. ,,Olu, mogłabyś wziąć śrubokręt i przymocować uchwyty od tej szuflady?”

3. Pozwól dziecku „podsłuchać”, gdy mówisz o nim coś dobrego. ,,Nie poruszył nawet ręką, chociaż zastrzyk był bolesny!”

4. Zademonstruj zachowanie godne naśladowania. ,,Trudno jest przegrywać, ale muszę się z tym pogodzić. Gratuluję!”

5. Bądź skarbnicą najlepszych chwil z życia twojego dziecka. ,,Pamiętasz, jak kiedyś świetnie poradziłeś sobie …….”

6. Kiedy .dziecko postępuje według starych nawyków, wyraź swoje uczucia lub oczekiwania. ,,Nie podoba mi się ten sposób mówienia. Czy możesz mnie zapytać inaczej?”